MerkezEfendi Cami Ve Türbesi

Hakkında

Merkez Efendi Hazretleri "kuddise sirruh" türbe-î şerifi

Hikayemiz

(ö. 959/1552) Halvetî-Sünbülî şeyhi, âlim.

Muhtemelen 868 (1463-64) yılında Denizli’nin Sarı Mahmudlu köyünde (bugün Buldan kazasına bağlı Akçaköy) dünyaya geldi. Bazı kaynaklarda Uşak veya Manisa’da doğduğunun belirtilmesi (Yûsuf b. Ya‘kūb, s. 46; Hüseyin Vassâf, III, 268) adı geçen köyün bu şehirlerin sınırlarına yakınlığı sebebiyle olmalıdır. Asıl adı Mûsâ, künyesi Ebü’t-Takī, lakabı Merkez Muslihuddin’dir. Merkez Efendi veya Merkez Halîfe diye tanınır.

Babasının adı Mustafa, dedesinin adı Kılıç Bey’dir. Taşköprizâde, muhtemelen babasıyla karıştırdığı için adını Muslihuddin Mustafa şeklinde kaydetmiştir. Soyundan gelen Nurullah Kılıç’ın derlediği, babadan oğula intikal eden kaynakları değerlendiren M. Asım Çalıkoğlu, Merkez Efendi’nin ilk eğitimini memleketinde aldıktan sonra 883’te (1478) Bursa’ya giderek on beş yıl süren bir tahsilin ardından icâzet alıp 898’de (1493) İstanbul’a gittiğini söyler (Sünbül Efendi ve Merkez Efendi’nin Resimli Hayatı ve Hüviyetleri, s. 32).

Kaynaklar onun hocasının kimliği konusunda ihtilâf etmiştir. Taşköprizâde, Hızır Bey’in oğlu Ahmed Paşa’dan okuduğunu söylerken (eş-Şeķāǿiķ, s. 541) Halvetî-Sünbülî şeyhlerinden Yûsuf b. Ya‘kūb onun Veliyyüddin oğlu Ahmed Paşa’ya Bursa’da, Hulvî de İstanbul’da dânişmend olduğunu belirtmektedir (Menâkıb-ı Şerîf, s. 47; Lemezât-ı Hulviyye, vr. 220a).

Merkez Efendi’nin Bursa’da bulunduğu tarihlerde Veliyyüddin oğlu Ahmed Paşa’nın bu şehirde müderris değil sancak beyi olarak görev yaptığı, Merkez Efendi İstanbul’a gittiğinde ise adı geçenin İstanbul’da olmadığı bilindiğine göre (DİA, II, 111) Taşköprizâde’nin verdiği bilgi daha doğrudur.