İnflamatuvar Bağırsak Hastaları Dayanışma Yardımlaşma Derneği

Hakkında

İnflamatuar bağırsak hastalıkları, sindirim sistemi veya bağırsak duvarının süreğen (kronik) iltihabı ve kalınlaşması ile karakterize bir hastalıktır.

Hikayemiz

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı İnflamatuvar bağırsak hastalıkları çatısı altında yer alan iki hastalık olarak tanımlanır. Aynı hastalık grubu içinde yer alsalar da nedenleri, klinik seyirleri ve tedavi yöntemleri birbirlerinden ayrı özellikler gösterir. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığının günümüzde nedenleri halen tam olarak aydınlatılamamıştır. Çevresel nedenler, ailesel yatkınlık ve bağışıklık sisteminin uygunsuz çalışması hastalıkların nedeni olarak suçlanmaktadır. Hasta bireylerin çocuklarında veya birinci derece akrabalarında inflamatuvar bağırsak hastalığı görülme sıklığının artığı bilinmektedir. Genel olarak her iki hastalık da hayatın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilirse de çoğunlukla genç yetişkinlerin hastalıkları olarak göze çapmaktadırlar. Hem ülseratif kolit ve hem de Crohn hastalığı alevlenme ve düzelme dönemleri ile seyreden kronik hastalıklardır. Ülseratif kolit sadece kalın barsağı tutarken, Crohn hastalığı sıklıkla ince bağırsakların son kısmını etkileyen bir hastalıktır. Ancak Crohn hastalığı ağızdan anal kanala kadar tüm sindirim sistemini tutabilir.
Her iki hastalık için de hastalık seyri hastadan hastaya değişkenlik gösterir, kimi hastada hayatında sadece bir kez alevlenme olurken kimi hastada daha sık alevlenmeler olabilir. Crohn hastalığında karın ağrısı, ishal yakınmaları ön planda iken Ülseratif kolitte kanlı ishal şikayetlerin en belirleyici olanlarıdır. Ancak her iki hastalık içinde, halsizlik, kilo kaybı, hafif düzeyde ateş yüksekliği, karında şişlik hatta bazen kabızlık gibi değişik yakınmalar da söz konusu olabilir. Şikayetler her zaman sindirim sistemi ile ilgili olmayabilir. Bel ağrısı, eklem ağrıları, göz ve cild ile ilgili bağırsak dışı yakınmalar da inflamatuvar bağırsak hastalıkların belirtileri olabilir. Günümüzde endoskopik yöntemlerle İBH tanısı koymak oldukça kolaydır. Kan ve gayta tahlilleri yanı sıra görüntüleme yöntemleri de hastalık tanısı için yardımcı yöntemlerdir., Hastanın yaşı, hastalığın şiddeti, tutulum yeri, bağırsak dışı belirtiler gibi bir çok faktör inflamatuvar bağırsak hastalıklarının tedavisinin belirlenmesinde göz önünde tutulmaktadır. Bu nedenle tedavi şekil hastadan hastaya farklılık gösterebilir. Tanı koyulan ve tedavi başlanan her hastanın ilaçlarını düzenli kullanması ve kontrollerini aksatmaması gerekmektedir. Çünkü her iki hastalığın tedavisi uzun süreli olup bazen ömür boyu da sürebilir. Ülseratif kolitte daha belirgin olmak üzere her iki hastalık içinde başta kalın bağırsak olmak üzere sindirim sistemi kanseri gelişme riski artmaktadır. Bu nedenle hastalık süresinin 8-10 yılı geçtiği kişilerde kanser taraması için belli aralıklarla kolonoskopi yapılmalıdır.

İnflamatuvar bağırsak hastalıkları (İBH) uzun süreli ve vücudumuzun tüm sistemlerini etkileyen hastalıklardır. Bu nedenle hastalığın belirtilerinin ortaya çıktığı dönemden başlayarak tanı ve tedavi süresince kişinin sosyal hayatının etkilenmesi kaçınılmazdır. İBH besinlerin yetersiz emilimi veya alevlenmeler nedeni ile yetersiz besin alınımına yol açarak özellikle çocukluk ve genç erişkinlik dönemlerinde fiziksel gelişmede geriliğe yol açabilir. Hayatın daha hareketli ve dışa bağımlı olduğu bu dönemlerde hastalık alevlenmeleri, fiziksel gelişim problemleri veya hastane yatışı gibi durumlar sosyal hayatta bir takım olumsuzluklara neden olabilir. Ancak bu dönemlerde uygun tedavi ile hastalık alevlenmelerinin kontrol altına alınması ve vücud için gerekli besinlerin yeteri kadar alınımının sağlanması bu sorunları en az düzeye indirecektir. Ayrıca çocukluk ve genç erişkin dönemdeki hastaların başta evebeynleri olmak üzere aile bireylerine de bir takım sorumluluklar düşmektedir. Çocukların manevi anlamda desteklenmeleri hastalıkla mücadele konusunda kendilerini yalnız hissetmemeleri oldukça önemlidir. Erişkin dönem ve daha ileri yaşlardaki hastalarda hastalığın tam olarak kontrol altına alınamadığı dönemlerde karın ağrısı, sık tuvalet ihtiyacı gibi yakınmalar kişinin mesleki hayatını ve iş gücü verimini olumsuz etkileyebilir. Ancak yakınmaları tam olarak kontrol altına alınmış hastalarda bu sıkıntılar minimuma indirilecektir.

Stres ve üzüntü kronik hastalıların getirdiği bir duygu durum bozukluğu olsa da bu durumlar hastalığın alevlenmesine de katkıda bulunabilmektedir. Bu nedenle İBH olan bireylerin gerekli olduğunda bir psikolog veya psikiyatrist tarafından değerlendirmesi gerekebilir. Bazen sadece kişinin stres veya üzüntü yaratan durumdan kurtulması hastalık tedavisine beklenenden daha fazla katkıda bulunabilir.

İBH da önemli olan bir başka husus da gebelik, çocuk sahibi olma ve emzirme dönemlerinde yapılması gerekenlerdir. İBH genç yaş hastalığı olması nedeniyle hastaların çoğu doğurganlık çağındadır ve anne-baba adayıdırlar. İBH anne-baba olmaya engel bir hastalık değildir. Tedavide kullanılan bazı ilaçlar, geçirilmiş ameliyatlar ve Crohn hastalığı seyrinde oluşabilecek karın içi yapışıklıklar doğurganlığı etkileyebilir. Ancak hepsinin çözümü genellikle vardır. Çocuk sahibi olmak isteyen İBH hastası erkek ya da kadın mutlaka bu kararı verdiği anda gastroenteroloji doktoruna danışmalıdır. Bu dönemde hastalığın inaktif olması ve bebeğe zararlı ilaçların kullanılmaması gerekir. Genel olarak sık karşılaşılan bir durum da hastanın bebeğe zararlı olabileceği kanaatiyle kullandığı ilaçları kesmesi olup bu tamamen yanlış bir tutumdur. İBH’da kullanılan pek çok ilaç gebelik süresince de kullanılabilmektedir. Bu nedenle gebelik öncesinde veya sırasında kesinlikle hekimin önerdiği ilaçlar kesilmemelidir. Eğer ilaçlar kesilirse hastalık alevlenebilir bu da bebeği ve anneyi tehlikeye sokar. Gebelik oluştuktan sonra kadın doğum uzmanı ve gastroenteroloji doktorunun birlikte hasta takibi gerekecektir. Doğumdan sonra emzirmede sakınca yoktur ancak bazı ilaçların süte ve bebeğe geçilebileceği unutulmamalı ve bu konuda hekimden bilgi alınmalıdır.

Sosyal hayat, alışkanlıklar ve hobiler İnsan yaşamımın önemli bir parçasıdır. Gerek Crohn hastalığı gerekse ülseratif kolitli çoğu hasta zaman içinde sosyal hayat ve alışkanlıklarını hastalıklarına ve tedavilerine uyumlu şekilde düzenlemektedir. Doğru bir tedavi yaklaşımı ile hastaların herhangi bir sosyal faaliyet veya alışkanlıktan vazgeçmesi gerekmeyecektir. Ancak sigara ve alkol bağımlılığı gibi durumlar hem hastalığın seyrini kötüleştirmekte hem de ilaç uyumunu bozarak tedavi başarısını olumsuz yönde etkilemektedir. Özellikle Crohn hastalarının sigaranın kendileri için en büyük düşman olduğunu bilmeleri çok önemlidir. İBH olan kişiler genellikle olması gerekenden daha düşük kilolarda olsalar da her iki hastalık için ideal kilo ölçülerini korumak, düzenli egzersizler yapmak kişinin iyilik haline olumlu yönden katkı sağlayacaktır.
TEDAVİ..

İnflamatuvar bağırsak hastalıklarında (İBH) tedavi genellikle uzun sürelidir. Sadece rektum denilen kalın barsağın son kısmı ile sınırlı tutulumu olan ülseratif kolit hastalarında, hafif semptomları olan Crohn hastalarında veya cerrahi girişimler sonrası yakınması olmayan bazı hastalarda tedavi gereksinimi olmayan dönemler olabilir. Bunun dışında kalan hastaların çoğunda tedavi ömür boyu gereklidir. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığında hastanın yaşı, hastalığın şiddeti, hastalığın sindirim sistemi içindeki yaygınlığı, sindirim sistemi dışı belirtilerin varlığı gibi pek çok faktör tedavi kararını etkilemektedir. Bu nedenle tedavi şekilleri hastalar arasında bireysel farklılık göstermektedir. İBH tedavilerindeki amaçlar, hastalık alevlenmelerini kontrol etmek, iyilik halini korumak ve hastalıklar seyrinde oluşabilecek komplikasyonları engellemektir.

Her iki hastalık içinde geçerli olan tedavi seçenekleri ilaçla yapılan tedaviler ve cerrahi tedaviler olmak üzere iki başlık altında toplanabilir.Hastaların çoğunda başlangıç aşamasında ilaçla tedavi yöntemleri uygun iken bir grup hastada daha tanı anında cerrahi tedaviler gerekli olabilir.İlaç tedavisinde geçmişi oldukça eski ve hastalık üzerindeki etkileri oldukça iyi belirlenmiş ilaçlar mevcuttur (meselaminler, steroidler, azatiyopürin, budenosid vb). Bu ilaçların ağız yoluyla kullanımı olduğu gibi makat yoluyla kullanıma uygun formlarıda bulunmaktadır. Hastaların bir kısmında hem ağız yoluyla hem de makat yoluyla ilaç kullanımı gereksinimi olabilir. Son yıllarda kullanıma giren ve nispeten daha önce İBH tedavisinde kullanılan ilaçlardan daha güçlü oldukları kabul edilen, TNF-alfa inhibitörleri (infliximab, adalimumab) olarak adlandırılan yeni ilaçlarda hem ülseratif kolit hem de Crohn hastalığı tedavisinde başarı ile kullanılmaktadır. Bahsedilen tüm ilaçların İBH üzerindeki olumlu etkileri yanı sıra bir takım yan etkileri de mevcuttur. Bu nedenle hem hastalık gidişatını kontrol etmek hem de ilaçların güvenilirlik hallerini denetlemek için hastaların mutlaka belli aralıklarla kontrol muayenelerini ve tahlillerini yaptırmaları gerekmektedir.

Cerrahi tedavi seçenekleri genellikle ilaç tedavisine yeterli yanıt alınamayan veya hastalık seyri sırasında ilaç tedavisi ile giderilmesi mümkün olmayan durumlar için kullanılmaktadır (Fistül oluşumu, bağırsak tıkanıklığı veya yırtılması vb). Cerrahi uygulamalar arasında hastalıklı bağırsak bölgesinin çıkarılması veya ülseratif kolitte olduğu gibi kalın bağırsakların tamamının çıkartılması gibi yöntemler yer almaktadır. Doğru hasta, doğru zaman ve doğru cerrahi yöntem, cerrahi tedavinin başarısını belirleyen en önemli faktörlerdir. Her iki hastalık içinde cerrahi tedavilerden sonra da ilaçla tedavi gereksinimleri veya tekrarlayan cerrahi gereksinimleri olabileceği unutulmamalıdır.

Sonuç olarak İBH’da en uygun tedavinin belirlenmesi gereklidir. Bu tedavi yöntemi belirlenirken, gastroenteroloji, cerrahi, patoloji ve radyoloji hekimlerinin bir arada karar vermesi, hastanın da tedavi kararına dahil edilmesi ve hasta uyumu en önemli faktörlerdir.