Eşen / Fethiye

Hakkında

Eşen Fethiye

Hikayemiz

EŞEN TARİHİ
Eskiçağ tarihi kentlerinin sıralandığı Eşen Ovasında; Tlos, Pinana, Sidyma, Letoon, Xsantos ve Patarada Anadolunun büyük uygarlıklarından Lidyalılar 1600 yıl bu topraklarda yaşadılar. VII. Yyda Arap akınları ile zayıfladılar ve daha sonra Anadolu halkları arasında eriyip gittiler. Bu verimli ovanın tarihi süreç içinde konukları; Lukkalar, Lekler, Solymoslular, Kayralılar, Persler, Helenler, Atinalılar, Romalılar, Araplar, Bizans, Menteşeoğulları ve daha sonra Osmanlılar oldular. Zengin Eşen Cayı (Xantos) Eşen ovasının Nili gibidir. Bu zengin çay hala geniş toprakları sulamakta eski uygarliklara nispet verimliliğini sürdürmektedir.

EŞENİN TARİHTEKİ İLK SAHİPLERİ
BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞINDA ve KURTULUŞ SAVAŞINDA EŞEN

Mondros ardından Sevr ile Anadolu toprakları emperyalist devletlerce paylaşılmış ve İtalyanın payına Muğla dahil olmak üzere Akdeniz Bölgesi düşmüştü. Topraklarımızın parçalanması kavgasında İzmir'in Yunanistana düşmesi İtalyayı küstürmesi onları işgal yıllarında yumuşaklık politikasına itmiştir. I. Dünya Savaşı sonra emperyalist saldırıların en çok arttiığı yerlerden biri olan Ege Bölgesindeki Kuvayi Milliyeciler örgutlendiler ve yaşadıkları yerlerde silahlı güçler oluşturdular. Batı Ege savaş alanının dışında olduğundan burada oturan halk Kuvayi Milliyeye ve daha sonra kurulacak olan Düzenli Orduya destek verdiler. 15 Mayıs 1919 da İzmir'in işgali Muglada da tepkilerle karşılandı. Bunun uzerine Reddi Ilhak komisyonu oluştu ve mitingler yapıldı. Muğla Mudafaa-i Vatan Cemiyeti ve Kuvayi Milliye örgütü kuruldu.

Esenin sınırları içinde bulunan; Pınara (Minare), Sdyma (Dodurga), Leton (Kumluova) ve Pydina (Karadere) tarih turizmi açısından Eşeni sanslı konuma taşıyor. Ayrıca bu yorede gezilebilecek yerler;
Akcalan (İzzettin) Kalıntılar, sarnıç, tumulus tipi mezarlar.
Çaltıözü: Asarcık Mahallesi Likya kalıntıları Yakabağ: Selçuklu - Osmanlı kalıntıları Arifler: Manastır Esen: Yıkık Medrese Dokuz Göller: Babadağ'ın düzlüğünde set sistemi ile yapılmıs göller. Antik çağdan kaldığı sanılıyor. Bu göllerin her birinin büyüklüğü ortalama 50 ile 10 dönüm arasındadır. Eskiden burası İzzettin koyunun yaylağı olarak kullanılmış.

LETOON (KUMLUOVA) Fethiye - Kaş yolu üzerinde Kumluova sınırları içinde bulunan Letoon'a Eşenden hareketle Kınık'a girmeden Kumluova yol ayrımında Letoon levhası yönüne saptıktan sonra 3 km. sonra Letoon'a varılır.

Likya Tanrıçası Leto'nun mabedinin bulunduğu yer olarak bilinen Leto Tapınağı MÖ150 yılında inşa edilmiştir. Burada hala ayakta kalabilen tiyatro ve şehrin alt yapı konumu hala canlılığını koruyor.
Eski kentin 1967 yılında yapılan bir de kazı evi bulunuyor. Bazen Burada Letoon'dan çıkan eserler sergileniyor.
Letoon kazı ekipleri tarafından hazırlanan ve kazı alanına dikilen iki tanıtım panosundan kent hakkında bilgi alınabilir.

PYDİNA (KARADERE) Karadere sınırları icinde bulunan Pydina Özlen Cayı'nın batı yakasına inşa edilmiştir.

Yerlilerin hapishane dediği bu yapı hala ayakta duruyor. Halk buraya "gavurun damı" der. 1 metre eninde ve 4-6 metre yüksekliktedir.

PINARA (MİNARE) Eşen' e varmadan, Fethiye yönünden Minare köyü yönüne gideriz. Buradan antik şehre varmak için sadece 3 km. yol kalmıştır. Köy içine kadar asfalt olan bu yol, buradan sonra stabilizedir. Pınara'nın içlerine kadar uzanan bu yoldan sonra yaya olarak kentin gezisine çıkılır.

FETHİYE İŞGALİ

Muğlanin fiilen işgal alıina girişi, 11 Mayıs 191 9'dur. Bu tarihte, Fethiye Mondrostan geriye fırsat arayan İtalyanın askeri çıkartmasına sahne olur. Bizans öncesi devirden Menteşe ve Osmanlı yönetimleri boyunca, yedi yüzyil gibi uzun bir bariş ve huzur çağını yaşayan Fethiye "zuhur" eden yabancı istila güçleri karşısında ordusuzdur. Mutaareke hükümleri gereğince sılahı elinden alınmıştır. Ekonomisi tamamen yabancı çıkarlarına açıktır, hepsinden kötüsü devletsizdir. İstila çanlarını aylar önce çalmaya başlayan İtalya, Limanda 50 Müsellah askerini karaya çıkartıp işgale başlarken gerci medenilik adalet sever, haktanırlık gibi herbiri birer erdem unsuru olan insancıl ileri sürmektedir. Bu ilkelerin kapsamı ve içeriği neyi emrediyorsa, bu sınırlar içinde kalınacaği ilan edilmektedir... Fakat... Kordondaki Rusumat Dairesinden mazlum bir ulusun ay yıldızlı Türk Bayrağı indirilir ve isgal ordusunun bayrağı göndere çekilirken uygarlığın gereklerinden sözedenlerin, uluslara ve insan haklarına saygının hangi maddesini yorumladıkları merak edilir.

11 Mayis 1919'un Pazara rastlayan bir şafak vaktinde, saat 6'nin ilk saniyeleri henüz, Türkün olan ortamı mutlaka Kuva-i Milliyeye götürecek zaman için dönerken, Balkanın, Yemenin, Kafkasyanın, Galicyanın, Trablusgarpın, Çanakkalenin ve Sinanın kırdığı ve yanlız gayrimatlup, Sayri Sokat, Kadın ve Subyan olarak kalan bir ulusa medeniyetin araclarıyla bile olsa saldırmanın hiçbir haklı sebebi olamazdı... Ayrıca Kalimnos Adasının kuzeyindeki Leryos adasında her an 10 bine çıkabilecek 3 bin İtalyan Askerinin Fethiye ve Muğlayı surekli tehdit altında tutmasının nedeni açıklanmalıydı. Menteşe Mutasarraflığına... Bu altı evvelde İtalyanın Ligorya Kruvazoru 50 kadar müsellah asker ihraç etti. Kumandan emniyeti mahalliyeyi muhafaza mafekinden emir almış olduğunu iş bu emir üzerine kasabayı işgal ettiğini söyledi. Askere yer göstermesini askerin bulacaği yeri İtalyan Bandırası keside ile asayişin muhafazası için hükümeti Osmaniyeye ile tevhidi mesai edeceğini beyan etti. Asayişin müstekmel müstemen bulunduğunu ve bu bapta her türlü teminat verebileceğini ve bu muamelenin seraiti mutarekeye hafif bulundugunu söyledim. Hükümetinden emir alındığını beyan ile askerini geri alamayacağını ve askerine cuzi tecavüz ve hürmetsizlik vukuunda kasabayi bombardıman edeceğini beyan etti. Binaena leyh hareketleri askeri kumandan ile mustereken protesto edildi.

Kaymakam Vekili Hasan Fehmi 11 Mayıs 1919 Bütün bunlar yetmezmiş gibi 12 Mayis 1919 Saıi sabahı saat 6 sularında yaklşan Artiyeri Torpidosundan 200 kişilik Piyade boluğu daha karaya çıkar. Artık işgal yolunu almıştır. Sifre 1224 ile 17. Kolordu Komutanlığına verilen haberler, etkisiz kalmakta istenen emirler bir türlü gelmemektedir. Zira ortada devlet olarak varlığını duyuracak bir sosyal kurum kalmamıştır ve bunun yokluğunu duyup harekete gececek Mustafa Kemal ise henuz Samsuna çıkmamıştırr. (Ünal Türkeş Kurtulus Savaşinda Muğla eserinde Fethiyeyi böyle anlatıyor.) M. Kazim Yılmazın Fethiye adlı eserinde ve halkın ağzında yörede İtalyan çıkartması ile ilgili bir anı anlatırlar. Bu gemilerin Türk karasularına girdiğini gören Yediburun'da bulunan ve beş on askerden oluşan gurup durumu Fethiye askeri birliğine kadar verir. Yüzbaşı İhsan Beyin ateş emri ile topcu ateşi başlamış ve tahminen iki düşman gemisi bölgeyi terk etmek zorunda kalmıştır.

M. Kazım Yılmaz Fethiye eserinde bu tarihi olayı şöyle anlatır: İSTİKLAL SAVAŞINDA FETHİYE BATARYASI! Anadolu işgal edildiği zaman İstanbulda kurulmuş olan gizli Muavenet-i Bahriye grubunun bir cok tehlikelere gögüs gererek Degirmen taşı ve Teferruatı diyerek kaçırdığı iki tane 57 mmlik, bir tane de 37 mm'lik toplar Fethiye limanına getirilip, 1922 yılı başlarında münasip mevkilere yerleştirilmişti. Bu topların yerleştirilmesi işi ile, Yavuz Zırhlısı topcu zabitlerden Yüzbasi İhsan ve Turgut Reis Zırhlısı mühendislerinden Teğmen Rıfat Mufit Efendiler meşgul olmuslardır. Bu kahraman denizciler emirlerine verilen yirmi acemi eri kısa zamanda yetiştirmişler ve tarihte Fethiye