Erzurum KÖŞK KÖYÜ

Hakkında

Köşk köyünün tarihi ile ilgili olarak en eski yazılı kaynak,merhum Tahsin Aşıroğlu’nun tespitlerine göre 1540 yılına aittir.

Hikayemiz

Köşk köyünün tarihi ile ilgili olarak en eski yazılı kaynak,merhum Tahsin Aşıroğlu’nun tespitlerine göre 1540 yılına aittir.Bu tarihteki Kuyud-u Kadime arşivindeki bilgilere göre Ahırcık,Köşk Köyünün mezrasıdır.
1540 yılında Köşk Köyünde 16 müslüman ve 20 ermeni yaşamaktadır.Fakat bu nüfus vergiye tabi olan nüfusu olduğundan çocuk ve kadın sayısı yazılmamıştır.Köşk Köyünün bu 36 nüfustan alınan vergi ise 1438 akçe üzerinden tespit edilmiştir.
1540 yılında Köşk Köyü,Geçik Nahiyesine bağlıdır.Geçik Nahiyesi ise Yeşildere(Giregösek) Köyünün doğusundaki vadinin bitişiğindeki harap kalenin yeridir.Yaptığımız araştırmalar da o yıllardaki yaşayanlara ait bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak vergiye tabi olan nufustan nekadar vergi alındığına dair aşağıdaki kayıtlar bulunabilmiştir:
Çift geliri:400 akçe
Buğday:150 akçe
Sekürek(Zegerek):50 akçe
Mercimek:25 akçe
İspence:500 akçe
Duhne(Darı):25 akçe
Bakla:25 akçe
Çayır-ot:10 akçe
Tapu:10 Kovan:10 Kır Bekçisi:10 Mezrai Başrivan:50
Yine aynı yıl,yani 1540 yılındaki kayıtlara göre Köşk Köyünün mezraı alan Ahırcık hasılatı 700 akçedir. Fakat Ahırcık mezraının nufusu ile ilgili olarak herhangi bir kayıt bulunmamaktadır.
Köşk Köyüne ait ikinci bir kayıt 1591 yılına aittir.Bu yılki kayıtlara göre köyün nufusu 1 müslüman ve 55 hıristiyan olmak üzere toplam 56 dır.Müslüman olan kişinin adı Mustafa Bin Abdullah olup aynı zamanda köyün muhtarıdır.
1591 yılında yılda müslümanlardan 18,hıristiyanlardan ve gayri müslimlerden 1400 isfenç (vergi) alınmaktadır. 1591 yılına ait Kuyud-u Kadime arşivindeki bilgilere göre alınan vergiler şu şekildedir:
Buğday 80 kile:5600 akçe
Zekerek 20 kile:1400 akçe
Mercimek 20 kile:1400 akçe
Arpa 300 kile:1500 akçe
Nohut 20 kile:1400 akçe
Ot:2500 akçe
Koyun:100 akçe
Kır Bekçisi:100 akçe
Bostan:152 akçe
Petek:110 akçe
Keten:250 akçe
1591 yılında Köşk Köyünde vergiye tabi nufus 20 kişidir.Müslüman olmayanlardan alınan vergi ise 500 akçedir.
Köşk Köyünün mezrası olan Ahırcıka 1877-1878 Osmanlı Rus Harbinde (93 Harbinde) devlet tarafından Ardahan ve Göle muhacirleri iskan edilmişler,harbin bitmesinden sonra ise Ahırcık terk edilmiştir.
Köşk Köyünde ilk defa kimlerin geldiği hususunda değişik rivayetler olmakla birlikte,ortak olan bir husus var ki, o da köye ilk gelenin Ağalardan MAHMUT Bey olduğudur.Yine bir rivayete göre Mahmut Bey o yıllarda Ilıca da Tapu Daireinde memurdur. Köyün nufusunun çoğunluğunu Ermeniler oluşturmaktadır.Mahmut Beyin Köşk Köyüne yerleşmesini müteakip Hemşinden diğer aileler gelmişlerdir.Köşke Hemşin Başköyden ilk olarak gelen aileler:
Timurlardan Habib Oğlu Süleyman ve Yusuf
Cacaoğullarından Osman Oğlu Hasan Usta
Aşağı köyden gelenler ise:
İzharoğullarından Durmuş Oğlu Hacı İslam,Hüseyin ve Abdullahtır
İzharoğullarından Ali Oğlu Müslim,Hacı Gani ve Salih
Tüysüzlerden Hacı Hüseyin Oğlu Kasım
Bayramlardan Bayram Dede ve Oğulları İbrahim,Ahmet,Süleyman
Köselerden Mehmet ve Oğlu Ali
Aydınlardan İsmail ve Mustafa Ustalar
Mağremlerden Mahmut Oğlu Ali,Onbaşı ve Yunus
Makotlardan ve Demircilerden kimlerin geldiğine dair bir bilgi edinilmemeiştir.
Köşk Köyüne sonradan gelenler aileler şöylece tespit edilmiştir:

Abdallar Çamurlular Bozolar Musa Dayılar Dalakalar Temeller
Aldığımız bilgilere arasında Rizenin Pazar İlçesine bağlı Hemşin Köyünden Köşk Köyüne gelinmeye başladığında köyde ikamet eden Ermeniler 5 haneden müteşekkildir. Bunun yanı sıra bir de müslüman yaşamaktadır.Seferberlik yılları öncesi 1.Cihan Harbinden önceki yıllarda Köşk Köyünde 13 hene ermeni bulunmaktadır.Köye göç başlayınca Ermeniler azınlınğa düşmüşler ve köyü terk etmişlerdir.
Seferberlik yıllarında ve hemen sonrasında Köşk Köyünde tek geçim kaynağı ziraattir.Genellikle buğday,arpa ve çavdar ekilmektedir.Köyde o yıllarda esnaf yoktur.Esnaflar civar köylerden getirilmektedir. Köyün ilk marangozları Köselerden Hafız ve Mağremlerden Abdulrezzaktır.Köyün ilk bakkalı ise Hınık Hacı dır.Bu ilk bakkalda bulunanlar ise temel ihtiyaç maddeleridir.
1.Cihan Harbinde Köşk Köyünden göç başlamış,harbin bitiminden sonra muhacir olarak giden ailelerin hepsi olmasa bile çoğunluğu köye dönmüşlerdir.
1900’lerin başından 1930 ların ilk yarısına kadar köydeki hayat ekseriyetle ziraat işlerinde çalışmakla ve akşamları oturma odalarında oturmakla geçmektedir.Oturma odalarının halk ara sındaki diğer isimleri ise ahırsekili oda veya mum sekili odalardır.Bu odalarda mukallid kişiler taklitler yaparak,sesi güzel olanlar gazel okuyarak;Köroğlu Battalgazi gibi kahramanlık hikâyeleri anlatılarak vakit geçirilmektedir.Bu odalarda gazel okuyanların en meşhuru ise Timurlardan Aslan Hocadır.
Oturma odalarının mukallid kişileri arasında başı çekenler Çalıkıranlardan Kuzik lakabıyla anılan Ahmet ve Mustafa Çamurlu adlı köy sakinleridir.Oturma odalarının nasıl olduğu sorusuna dilimiz döndüğünce cevap vermeğe çalışalım;
O yıllarda ısınma problemi olduğu için ahırların bir bölümü bölünerek oda haline getirilir ve duvara gömülü vaziyette bir ocak bulunur.Bugün hala bir kısım evlerde bu ocaklar görülebilir.Oda yapılan ahırların bu bölümüne bir sedir veya seki yapılarak buralarda oturulur.
Köşk Köyünde giyim kuşam olarak yediden yetmişe bütün köy halkının giydiği başta sarık veya fes,ayakta çarık,pantolon yerine şalvar ve ceket vazifesini gören çuhadan yapılma salta giyinilirdi.
Ulaşımın kağnılarla veya hayvanlarla yapıldığı Köşk Köyünde ilk motorlu vasıta 1947 de getirilir.Chevrolet marka olan bu pikabı getiren de Hasan Peker'dir.Bundan sonra Timurlardan Mehmet Koç bir araba getirmiştir.Arabaların Köşk ten Erzuruma yolcu taşıma ücreti ise 150 kuruştur.Yine bu yıllarda köy çocuklarının başlıca oyunları aşık,çur,isli hamam kubbesi ve top oyunudur.Top bugünki manada olmayıp,tele ip sarılarak yumak haline getirilerek oynanır.
1930'larda köyde vuku bulan önemli bir hadise ise,köyün eşkiyalar tarafından basılmasıdır.Kayıtlarda var olan eşkiyaların başındaki kişi Alican(Alişan)dır. Bu baskında herhangi bir can kaybı ve maddi hasar verilmemiştir, fakat muhtar Habib Timur köyü terketmiştir. Diğer bir hadise de Salih Efendi' nin öküzlerinin ermeniler tarafından gasbedilmesidir. Öküzler, Şahappaşa Tabyası' ndan bir kumandan aracılığıyla geri alınmıştır.

Coğrafya

Erzurum merkezine 30 km uzaklıktadır.

İklim


Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir.

Nüfus


Yıllara göre köy nüfus verileri

2007
2000 336
1997 405

Ekonomi

Köyün ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır.

Muhtarlık

Yerleşim yerinin köy tüzel kişiliği alması ile birlikte köyün tüzel kişiliğini temsil etmesi için köy muhtarlık seçimleri de yapılmaktadır.

Seçildikleri yıllara göre köy muhtarları:

2004 - Durali GÖKKAYA
1999 - Ahmet AYDIN
1994 - Şahset YÜKSEL
1989 -Seyfullah ÖNAL
1984 -Ali ÇALIKIRAN

Altyapı bilgiler

Köyde, ilköğretim okulu vardır. Köyün hem içme suyu şebekesi hem kanalizasyon şebekesi vardır. PTT şubesi yoktur ancak PTT acentesi vardır. Sağlık ocağı ve sağlık evi yoktur. Köye ulaşımı sağlayan yol asfalt olup köyde elektrik ve sabit telefon vardır.