Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı

Hakkında

Atatürk Araştırma Merkezi Başkanlığı Resmi Facebook Sayfasıdır.

Hikayemiz

1980’li yılların başlarında, Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk tarafından bizzat kurulan Türk Dil ve Tarih Kurumları, yeni kurulan Atatürk Araştırma Merkezi ve Atatürk Kültür Merkezi’yle birlikte Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu çatısı altında toplanmıştır. Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu; Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak, yaymak ve yayınlar yapmak amacıyla; Anayasanın 134. maddesine dayanılarak 17 Ağustos 1983 gün ve 2876 Sayılı Kanun ile kurulmuştur. Bu Kanunun 17. maddesi ile de Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun kuruluşuna dâhil, tüzel kişiliğe sahip, bilimsel hizmet ve faaliyetlerde bulunmak üzere Atatürk Araştırma Merkezi (ATAM) kurulmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının ilgili 134.Maddesi şöyledir:
Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını, Türk Kültürünü, Türk tarihini ve Türk dilini bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak ve yaymak amacıyla; Atatürk’ün manevî himayelerinde, Cumhurbaşkanının gözetim ve desteğinde, Başbakanlığa bağlı; Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Atatürk Kültür Merkezinden oluşan, kamu tüzelkişiliğine sahip “Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu” kurulur.
Türk Dil Kurumu ile Türk Tarih Kurumu için Atatürk’ün vasiyetnamesinde belirtilen malî menfaatler saklı olup kendilerine tahsis edilir.
Atatürk, Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumunun kuruluşu, organları, çalışma usulleri ve özlük işleri ile kuruluşuna dahil kurumlar üzerindeki yetkileri kanunla düzenlenir.
Atatürk Araştırma Merkezinin amacı 2876 Sayılı Kanunun 18.Maddesinde; Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını bilimsel yoldan araştırmak, tanıtmak, yaymak ve bu konularda yayımlar yapmak olarak belirlenmiştir.
Merkezin görevleri, 19. maddede şöyle sıralanmıştır:
a)Atatürk’ün kişiliğini, ilkelerini, Atatürkçü düşünceyi, Atatürk inkılâplarını aydınlatacak, değerlendirecek bilimsel araştırmalar yapmak veya yaptırmak,
b) Devlet ve toplum hayatına Atatürkçü düşünceyi, Atatürk ilke ve inkılâplarını egemen kılmak ve yaşatmak için gerekli bilimsel araştırma ve incelemeleri yapmak, elde edilen sonuçları örgün ve yaygın eğitimde kullanılır hale getirmek, ilgili kurum ve kuruluşlara bu konularda ve elde edilen sonuçlar üzerinde önerilerde bulunmak, talepleri halinde gerekli desteği sağlamak,
c) Atatürk, Millî Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi ile ilgili Türkçe ve yabancı dillerde yazılmış kitap, broşür, dergi ve benzeri materyalden oluşan bir kitaplık kurmak,
d) Millî Mücadele ve Türk İstiklâl Savaşı, Cumhuriyetimizin kuruluşu ve Cumhuriyet dönemi olayları ile Atatürk ilke ve inkılâplarının oluşmasını belirleyen her türlü kaynak ve belgeleri toplamak, bunları bilimsel yöntemlerle düzenlemek, inceleme ve araştırma yapacakların hizmetlerine sunmak,
e) Toplumun her kesiminin Atatürkçü düşünce, Atatürk ilkeleri ve inkılâpları konularında aynı görüş, inanç ve düşüncede birleşmesini sağlayacak açık, kesin ve temel kavramları ortaya koymak üzere; bilimsel araştırmalar yapmak, varılan sonuçları ve bu konulara kaynak teşkil eden fikri materyali ve bu amaçla başta Atatürk’ün eserleri olmak üzere Atatürkçü düşüncenin yerleşmesinde ve yayılmasında hizmeti geçmiş fikir adamlarının bu konudaki konuşma, konferans ve yazılarını toplayarak yaymak ve yayımlamak,
f) Atatürkçü düşünceye, Atatürk ilke ve inkılâplarına uygun millî politikaların oluşmasında ve yürütülmesinde, millî hedeflerin tespitinde, seçiminde fikir birikimi sağlayacak tedbirleri almak, bu konularla ilgili kurum ve kuruluşların taleplerini karşılamak,
g) Amaç ve görevleriyle ilgili kongreler, konferanslar, seminerler, kurslar, her türlü bilimsel toplantılar, geziler, sergiler düzenlemek; yurtiçi ve yurtdışı bilimsel toplantılara katılmak,
h) Amaç ve görevleri doğrultusunda süreli ve süresiz yayınlar yapmak, aynı mahiyetteki yayınları desteklemek, yaptığı bütün araştırma, inceleme, kongre, konferans ve seminerlerin sonuçlarını yayınlamak,
i) Amaç ve görevi ile ilgili konularda inceleme ve araştırma yapacaklara ve lisansüstü çalışmalarda bulunacaklara her türlü destek ve yardımlarda bulunmak,
j) Yurt içinde ve yurt dışında Atatürkçü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâpları konuları ile Cumhuriyetimizin kuruluşunu hazırlayan ve Cumhuriyet dönemindeki olayların sebepleri ve gelişmeleri konularında üstün başarılı eserler veren, eğitim ve öğretim hayatında ve çalışma alanlarında ve hizmet yerlerinde Atatürkçü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda örnek çalışmalarda bulunan Türk ve yabancı gerçek ve tüzel kişileri çalışmalarında, hizmet ve faaliyetlerinde desteklemek,
k) Amaç ve görevleri ile ilgili olarak, yurt içinde ve yurt dışında yerli ve yabancı, resmî ve özel eğitim, bilim, kültür, sanat kurum ve kuruluşları ile araştırma merkezleri, arşivler ve benzeri yerlerle ve çeşitli dallardaki araştırmacı, yazar ve sanatkârlarla işbirliğinde bulunmak.
l) Amaç ve görevlerine giren konularda, yurt içi ve yurt dışındaki yayınları izlemek, incelemek, değerlendirmek ve varacağı sonuçları yetkili organ veya kurumlara sunmak.
m) Yüksek Kurulun, Yüksek Kurumun ve bu Kanunun verdiği diğer görevleri yerine getirmek.
Atatürk Araştırma Merkezi bu görevler doğrultusunda, Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve gelişme sürecinin anlaşılmasına/açıklanmasına/analizine yönelik bilimsel araştırmalar yapmakta, elde ettiği bilimsel veriler doğrultusunda ulusal politikaların oluşumuna katkı sağlamaya çalışmaktadır.
Ayrıca Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve gelişim sürecinin araştırılmasına/incelenmesine katkıda bulunan yurt içi ve yurt dışındaki kişi ve kuruluşlarla işbirliği yapmakta, onları desteklemekte ve onurlandırmaktadır.
Atatürk Araştırma Merkezi, bir tarih akademisi niteliğinde, yakın dönem Türk tarihi üzerinde, araştırma, yayın, tanıtım, teşvik ve ödüllendirme faaliyetlerini sürdüren, devletin ve toplumun öncelikleriyle yakından ilgili, kamu tüzel kişiliğine sahip bir kurum dur.
Atatürk Araştırma Merkezi kuruluşundan bu yana yüzlerce yayın yapmış, yurt içi ve yurt dışında çok sayıda kongre, sempozyum, panel, çalıştay, konferans vb. bilimsel toplantılar düzenlemiştir.
Atatürk Araştırma Merkezinin Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi adlı bir süreli yayını vardır. Atatürk ve Cumhuriyetin içinde doğduğu siyasî, sosyo-ekonomik ve kültürel ortam ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve gelişim sürecini bütün yönleriyle inceleyen özgün bilimsel makalelere yer vermek üzere 1984’te yayımlanmaya başlamıştır. ATAM Dergisi yılda üç sayı olarak yayımlanmaktadır.
Atatürk Araştırma Merkezi, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş ve gelişme sürecinin anlaşılmasına/analizine yönelik projelere destek vermektedir. Ayrıca, kurum bünyesinde büyük/küçük kapsamlı projeler de yürütülmektedir.
Ayrıca, bugüne kadar Atatürk, Milli Mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti konulu para, plâket ve berattan oluşan ödüllü yarışmalar açarak, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi üzerine araştırma yapanlara teşvik mahiyetinde ödüller verilmiştir.
9.000 civarında kitap ve süreli yayın içeren kütüphanesiyle araştırmacılara hizmet vermekte olan Atatürk Araştırma Merkezinin Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş dönemine ilişkin Yunanistan, Bulgaristan, Almanya, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri, Rusya, Pakistan ve Hindistan getirilen belgelerin ve çeşitli fotoğrafların bulunduğu bir de Arşivi vardır.
Atatürk Araştırma Merkezinin, Bilim Kurulu ve bu kurulun kararları uyarınca Merkezin bilimsel, idari ve mali işlerini yürütmeye yönelik kararlar alan Yürütme Kurulu olmak üzere iki ana organı vardır. Fakat 2876 sayılı Kanunun 519 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değiştirilen bazı hükümlerinin, Anayasa Mahkemesinin 25.11.1993 tarihli ve E.1993/51, K.1993/53 sayılı kararı ile iptal edilmesi üzerine, kurum kanununda hukuki boşluklar oluşmuştur. Bu sebeple 2002’den sonra kurullar oluşturulamamış ve üyeler atanamamıştır. Söz konusu yasal boşluğun giderilmesi amacıyla hazırlanan “Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Hakkında 664 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname”, 02.11.2011 tarihinde Resmi Gazetede 28103 Sayı ile yayımlanmıştır.
Bu kanun hükmünde kararname ile kurumların yetki ve sorumlulukları yeniden düzenlenmiştir.
664 Sayılı KHK^nin 9 maddesine göre yeniden düzenlenen Atatürk Araştırma Merkezinin görevleri şöyledir:
a) Atatürk’ün kişiliği, düşüncesi, ilkeleri ve inkılâpları ile Türkiye Cumhuriyeti tarihini ilgilendiren kaynakları ve Cumhuriyet döneminde üretilen temel bilim ve kültür eserlerini incelemek ve yayıma hazırlamak veya hazırlatmak.
b) Atatürk, millî mücadele ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi ile ilgili Türkçe ve yabancı dillerde yazılmış kitap, broşür, dergi ve benzeri materyali toplamak, bilimsel yöntemlerle düzenlemek, yürütülen faaliyetler kapsamında değerlendirmek, araştırmacıların ve kamuoyunun hizmetine sunmak.
c) Görevi ile ilgili konularda bilimsel nitelikli kongreler, konferanslar, seminerler, kurslar, her türlü bilimsel toplantılar, geziler, sergiler düzenlemek; bu alanda yurtiçinde ve yurt dışında düzenlenen bilimsel etkinliklere katılmak.
ç) Görevi ile ilgili konularda süreli ve süresiz yayınlar yapmak, aynı mahiyetteki yayınları Yönetim Kurulunca belirlenecek esaslara göre desteklemek, yaptığı araştırma, inceleme, kongre, konferans ve seminerlerin sonuçlarını yayımlamak.
d) Görevi ile ilgili konularda inceleme ve araştırma yapacaklara ve lisansüstü çalışmalarda bulunacaklara Yönetim Kurulunca belirlenecek esaslara göre her türlü destek ve yardımlarda bulunmak.
e) Yurtiçinde ve yurtdışında Atatürkçü düşünce, Atatürk ilke ve inkılâpları konuları ile Cumhuriyetimizin kuruluşunu hazırlayan ve Cumhuriyet dönemindeki olayların sebepleri ve gelişmeleri konularında üstün başarılı eserler veren yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişileri Yönetim Kurulunca belirlenecek esaslara göre desteklemek.
f) Görevleri ile ilgili olarak, yurtiçinde ve yurtdışında yerli ve yabancı, resmî ve özel eğitim, bilim, kültür, sanat kurum ve kuruluşları ile araştırma merkezleri, arşivleri ve benzeri yerlerde ve çeşitli dallardaki araştırmacı, yazar ve sanatkârlarla Yönetim Kurulunca belirlenecek esaslara göre işbirliğinde bulunmak.
g) Görev alanına giren konularda, yurtiçi ve yurtdışındaki yayınları izlemek, incelemek, değerlendirmek.
ğ) Bütünleşik Bilgi Sistemi dâhilinde, arşiv ve dokümantasyon merkezi, bilgi bankaları ve veri tabanları oluşturmak, özgün telif eserler yazmak veya yazdırmak, bunları yayınlamak, tanıtmak, yaymak ve basılan eserleri kütüphanelere göndermek.
h) Yönetim Kurulunca belirlenecek esaslara göre, Bütünleşik Bilgi Sistemi dâhilinde, belirlenen öncelikli konularda projeler hazırlamak ya da hazırlatmak; bu projelere katılacak yüksek lisans ve doktora öğrencilerine yurtiçi ve yurtdışı burslar vermek, üstün başarı gösterenleri ödüllendirmek.
ı) Başbakan veya ilgili Bakan ve Yönetim Kurulunca verilen diğer görevleri yerine getirmek.